Na tropach monstrów #56: Proste jak budowa konia ze skrzydłami - PEGAZY
Ohayo! a może Peloponez!
Witam was w kolejnym wpisie na moim blogu! Kontynuujemy naszą potwornie śródziemnomorską serię. Akurat wrzuciłem dziś posta o chimerycznych potworach, gdzie obiecywałem, że napiszę kiedyś osobne posty o gryfach i pegazach. Gryfy są już napisane, a więc czas pomówić o naszych ulubionych skrzydlatych wierzchowcach.
PS.: Nie, nie czytałem książek Kate O'Hearn.
Czym jest pegaz?
Jaki koń jest, każdy widzi. Dodaj koniowi parę skrzydeł i wychodzi z pegaz. Proste jak budowa cepa.
Zresztą, dawanie zwierzętom lądowym skrzydeł jest dość popularną praktyką w mitach. Na podobnej zasadzie jest zbudowane Lamassu (nie mylić z demonem śmierci łóżeczkowej, Lamashtu), czyli lew/byk ze skrzydłami.
Ale czym jest Pegaz z mitów greckich?
Synem Posejdona. Z gwałtu. Na Meduzie. Narodził się w momencie, gdy Perseusz (nie Jackson) odrąbał jego matce głowę.
I tak, podczas seksu (bez obupólnej zgody) Posejdona i kapłanki Ateny narodził się biały koń. A przypomnijmy, że gdy Pazyfae robiła to z bykiem, jej dziecko miało tylko byczą głowę, a resztę ciała raczej ludzką. To sprawia, że dziedziczenie w mitologii jest bardzo nieintuicyjne! Choć z drugiej strony, Posejdon niby był bogiem koni, więc może to dlatego!
Inna wersja twierdzi, że Pegaz i jego brat Chryzaor narodzili się z krwi Meduzy, która wytrysnęła z jej szyi w morską pianę.
Jednak o pegazie możemy powiedzieć coś więcej, niż tylko to, że jego narodziny mogą konkurować z narodzinami Ateny i Dionizosa w kategorii "WTF?".
Pegaz miał bowiem zdolność przywoływania źródeł wszędzie tam, gdzie postawił swoje kopyta. Sama nazwa "pegaz" może pochodzić od greckiego "pigi", czyli źródła.
Inną rolą Pegaza, która mogłaby tłumaczyć jego imię, to to, że przewoził on błyskawice dla Zeusa. Niektórzy bowiem twierdzą, że jego imię pochodzi od słowa piorun w jednym z już wymarłych języków indo-europejskich.
Jednak najsłynniejszym wystąpienie Pegaza było to, gdy posłużył on jako wierzchowiec herosowi Bellerofontowi, który zabił Chimerę.
I tyle można powiedzieć o greckim pegazie... Tylko że, jak mówiłem, skrzydlaty koń to idea tak prosta, jak budowa cepa, więc nic dziwnego, że spotkamy je także w innych mitologiach.
Zacznijmy chociażby od buraqa z islamu. Był to skrzydlaty koń o ludzkiej głowie, który według islamskich wierzeń miał być wierzchowcem Mahometa.
Innym islamskim skrzydlatym koniem miał być Haizum, wierzchowiec archanioła Gabriela. Nie wiem, czemu anioł miałby potrzebować konia, skoro ma skrzydła, ale tak już jest w tych podaniach.
Z kolei w podaniach ludów turkijskich możemy usłyszeć o Tulparze.
Rumuński bohater, Făt-Frumos, miał skrzydlatego konia zwanego Calul Năzdrăvan.
Jedno z wcieleń Wisnu w hinduizmie, Kalki, jeździło zaś na białym, skrzydlatym koniu zwanym Devadatta.
Z kolei Uchchaihshravas był skrzydlatym, siedmiogłowym koniem, który wynurzył się z oceanu mleka.
W Chinach z kolei mamy do czynienia z niebiańskimi końmi, zwanymi tianma. Oprócz skrzydeł miały one również łuski.
Z kolei qianlima (konie 1000 li) były tak zwinne, że żaden śmiertelnik nie mógłby ich dosiąść. W Korei nazywają je chollima/cheollima, a w Japonii senrima.
No i nie można zapomnieć o tych wszystkich innych niezwykłych koniach, które może i nie miały skrzydeł, ale nadal budzą podziw swoją szybkością, takie jak:
- Arion - nieśmiertelny koń z mitów greckich, który był niedościgniony
- Sleipnir - syn Lokiego i Svaðilifaliego, ośmionogi koń Odyna
- źrebię Baby Jagi - kuc hodowany przez Babę Jagę za rzeką ognia. Pozornie niczym się wyróżniał, ale tylko on był w stanie dogonić wierzchowca Kościeja Bezsmertnyja.
Zresztą, konie bardzo często mają ciekawą symbolikę. Najczęściej reprezentują sobą szybkość, a skrzydła jeszcze bardziej wzmacniają tą symbolikę, gdyż stworzenia latające są jeszcze bardziej nieuchwytne niż te biegające po ziemi.
Inną, niewspomnianą tu przeze mnie kategorią koni są konie wodne, które zdecydowanie są bardzo groźne. Ich szybkość to nie wicher, lecz nurt wody, który porywa w głębiny tych, którzy są na tyle głupi, by usiąść na takim koniu.
Tak czy inaczej, konie reprezentują sobą szybkość, a pegazy idą jeszcze bardziej w tym kierunku. W przeciwieństwie do jednorożców, które pozostają tymi tajemniczymi, mistycznymi istotami, pegazy są bardziej częścią swoistego udomowienia, choć zazwyczaj nie są przedstawiane jako wierzchowce byle kogo. Służą bogom i herosom.
Pegazy w popkulturze
Proste działanie na abstrakcyjnych pojęciach:
prosta budowa * nieskomplikowane mity + powszechna znajomość = generyczność + popularność
I takie właśnie są pegazy. Są popularne, ale mówienie o nich dużo jest raczej trudne. Zazwyczaj zajmują one bardzo wyraźnie nakreśloną niszę jako magiczne, latające wierzchowce.
D&D
Zacznijmy jak zawsze od naszej ulubionego RPG, gdzie pegazy są niebianami. O ile w wypadku jednorożców to rozwiązanie jest powszechnie problematyzowane, tak uważam, że w wypadku pegazów rola niebian brzmi dobrze. Idealnie to pasuje do takich miejsc jak Arborea, jednego z chaotycznie dobrych planów, które pegazy zamieszkują, zwanego także Olimpem.
Są one chaotycznie dobrymi istotami, jednymi z najsłabszych (jeśli chodzi o CR) niebian, bo ich poziom wyzwania wynosi 2. Ten niski poziom wyzwania sprawia, że ciągle sobie wyobrażam, że jakiś kleryk przyzywa jakiegoś pegaza przy pomocy zaklęcia Przywołania niebianina. Nie wiem czemu, skoro tym zaklęciem można przywołać wiele innych stworzeń... Ach, już wiem! Bo pegaz jest jednym z trzech niebian z podstawowej wersji gry, którzy mają poziom wyzwania 5 lub mniejszy. Innymi są kuatle (CR4) i jednorożce (CR5).
Pegaz może być również jedną z form wierzchowca przyzwaną przez paladyna przy pomocy zaklęcia Znalezienia lepszego wierzchowca.
W sumie o pegazach z D&D można powiedzieć jedynie to ciekawego, że ich grzywy są złożone z piór. I to tyle, niestety.
Magic the Gathering
Selesnyowy pegaz to Park Heights Pegasus z Nowej Capenny, jeden z niewielu pegazów, który przetrwał do dziś. Obecnie pegazy są tam luksusowymi zwierzętami domowymi.
Z kolei czarny pegaz to Tizerus Charger, który reprezentuje sobą wizję jednak takiego upadłego pegaza, który nawet nie ma zdolności latania jako jedyny spośród wszystkich pegazów.
Ale co z różnorodnością pegazów w Multiwersum?
Znajdziemy je na takich planach jak Ravnica, Rath, Dominaria i Vryn. Na szczególną uwagę zasługują pegazy z Theros, które w przeciwieństwie do innych pegazów są zaprzęgane do powozów.
Warto również zauważyć, że pegazy pojawiają się jako niewymienione wierzchowce na wielu kartach. Wiele rycerzy z Konklawe Selesnyi jest przedstawianych jako jeźdźcy pegazów, podobnie jak Archon of Sun's Grace z Theros, który zresztą przywołuje i buffuje pegazy (daje im lifelink).
Harry Potter/Świat czarodziejów
W świecie wykreowanym przez J.K. Rowling pojawiają się różne odmiany uskrzydlonych koni. Pośród nich są Abraxany, w które zaprzężony były powozy uczniów z Beauxbaton, Greniany czy Etoniany.
Warto jednak tutaj wspomnieć o niezwykłych, może nawet mało końskich istotach, jakimi są testrale. Są to skrzydlate istoty, jednak są czarne, ich ciała wychudłe, a ich skrzydła nietoperzowate. Mogą je zobaczyć tylko osoby, które widziały czyjąś śmierć. Ciągną one powozy, którymi jeżdżą uczniowie Hogwartu, przez co dla większości z nich wydaje się, że jeżdżą one same.
My Little Pony
W najsłynniejszym dziele o kucykach, pegazy są po prostu kolejną odmianą kucyków. Posiadają skrzydła, a także unikatową zdolność interakcji z chmurami, po których potrafią pochodzić. Ich rolą w społeczeństwie Equestrii jest dbanie o pogodę.
Są również alicorny, czyli kucyki o cechach wszystkich trzech odmian kucyków (jednorożców, pegazów i kucyków ziemskich), które pełnią rolę księżniczek.
Inne pegazy
Jak już mówiłem, pegazów jest wiele, jednak trudno jest o nich powiedzieć dużo. Zwykle są właśnie spychane do ról wierzchowców. Nie mam za złe, że są wierzchowcami, bo latający koń zdecydowanie wygląda interesująco, jednak brak czegoś więcej uniemożliwia mi znalezienie jakichś super ciekawych przykładów, które by się wyróżniały.
Dlatego pozwólcie, że wymienię szybko kilka ciekawych pegazów:
- Mroczny - jeden z pegazów w Obozie Półkrwi, wierzchowiec Percy'ego Jacksona.
- Pegaz z disneyowskiego Herkulesa - skrzydlaty koń z ptasim móżdżkiem, wierzchowiec Herkulesa
- Pegaz ze Starcia Tytanów - wierzchowiec Perseusza, który jako pierwszy go dosiadł
- pegazy walkirii z komiksów o Thorze Marvela (w to wlicza się także Brightwind, pegaz Danielle Moonstar)
- SCP-042 - pegaz z samobójczymi myślami z powodu utraty swoich skrzydeł
- Strider - umiejący latać z prędkością ponaddźwiękową pegaz Czarnego Rycerza z Marvela
Motywy związane z pegazami
Jak mówiłem, pegazy nie są jakoś bardzo zróżnicowane, co jednak pomaga, jeśli chodzi o wyciąganie wątków wspólnych. Bo naprawdę, wiele pegazów przedstawia sobą te motywy:
Greko-romańskość
Pegazy jako stworzenia wywodzące się z Hellady, w oczywisty sposób z tymi klimatami się wiążą. Pegaza znajdziemy w towarzystwie wielu innych istot pochodzących z antycznej Grecji: satyrami, nimfami, chimerami, minotaurami itd., wśród charakterystycznych budowli z kolumnami itd.
Przynajmniej tyle można zrobić, żeby nadać tym konikom trochę charakteru.
Wierzchowce
Niemal każda wersja pegaza przedstawiona jest jako czyjś wierzchowiec albo zwierzę ciągnące jakiś powóz.
W sumie, jakoś niezbyt sobie wyobrażam, żeby tego nie było! Albo wierzchowiec, albo nie ma pegaza. No, poza MLP, gdzie mamy do czynienia ze światem bez ludzi, którzy mogliby używać ich jako wierzchowce. Choć czasami zdarzają się także sceny, gdzie kucyki wsadzają sobie kogoś na grzbiet, by go szybciej gdzieś przeprowadzić.
Zawrotna prędkość
Pegazy jako konie, a do tego skrzydlate, posiadają zdolność bardzo szybkiej podróży. Na grzbiecie pegaza człowiek może dostać się z jednego miejsca na drugie w mgnieniu oka. Nie zdziwiłbym się, gdyby taki pegaz stanowił konkurencję dla odrzutowców.
Powietrze
To już trochę rzadszy wątek. Pegazy bywają jednak związane z żywiołem powietrza - wiatrem, błyskawicami, a nawet chmurami.
Jakby nie patrzeć pegazy w MLP zajmują się pogodą, a Pegaz z Herkulesa, o ile dobrze pamiętam, został stworzony przez Zausa z chmur, co możnaby połączyć, jeśli chcielibyśmy się doszukiwać jakichkolwiek prób zgodności z mitami, z historią stworzenia centaurów, gdzie Zeus stworzył nimfę Nefele (lub po prostu uformował chmurę w postać kobiecą), a Iksjon ją zapłodnił.
Jakie pegazy chciałbym zobaczyć?
Dobra, czas na naszą zwyczajową końcówkę, gdzie proponuję swoje pomysły na wykorzystanie danych stworzeń w dziełach. Powiedzmy, że pominę klasyczne przedstawienie pegaza jako białego, skrzydlatego wierzchowca należącego do jakiegoś bohatera, herosa albo rycerza, czego również bym nie odrzucał, bo nadal brzmi fajnie.
Spróbujmy jednak znaleźć coś, co dodałoby pegazom coś więcej.
Pomysł #1: Woda
Pegaz oryginalnie był nie tylko synem boga koni i biednej dziewczyny przezeń zgwałconej. Posejdon był bogiem mórz! Do tego dochodzi jedna z teorii pochodzenia imienia pegaz - od "źródła", a także jego zdolność do tworzenia źródełek tam, gdzie Pegaz postawił swe kopyta.
Czy więc nie byłoby ciekawie jakoś powiązać pegaza z żywiołem wody? Ale nie tyle z głębinami morskimi (do których lepiej pasują hipokampy), ale bardziej z tymi wodami słodkimi, a także, oczywiście, z chmurami. Myślę, że pegazy najlepiej by pasowały do rzek, które przecież mogłyby tworzyć, tworząc ich źródła, które później by się rozrastały. Rzeki są bowiem w pewnych swoich odcinkach szybkie jak właśnie pegaz.
Pomysł #2: Duchy powietrza
A jeśli poszlibyśmy głębiej w tematykę żywiołu powietrza, moglibyśmy pomyśleć o tym, żeby uczynić z pegazów coś więcej niż tylko uskrzydlone konie. Niech to będą wcielenia żywiołu powietrza!
To oczywiście trochę umniejszałoby ich roli jako wiernych, lojalnych wierzchowców, jednak tak jak w wypadku Pegaza ze Starcia Tytanów (remake'u z 2010), osiodłanie takiego pegaza byłoby wyzwaniem, a tym samym ten, kto byłby zdolny tego dokonać miałby dowód swojej brawury.
Pomysł #3: Różne konie, różne ptaki (i nie ptaki)
Klasyczny obraz pegaza to biały ogier z białymi skrzydłami. Ale taki być nie musi! Pegaza można zmodyfikować używając różnych wzorów zwierząt, z których pegaz miałby być zbudowany.
Jest wiele ras koni, choć nie są one wszystkie aż tak charakterystyczne jak rasy psów (przynajmniej dla mnie), ale nadal są od siebie różne. Niektóre mają sierść nad kopytami (tak zwane pióro), a inne nie. Mają różne rozmiary, budowę i oczywiście umaszczenie.
A do tego można wykorzystać do stworzenia pegazów również inne koniowate: zebry czy osły. Te zebry szczególnie dobrze by pasowały na dzikie pegazy, których nikt by nie okiełznał.
A jeśli chodzi o ptaki, oczywiście trudno zgadnąć jaki to ptak po samych skrzydłach, jednak ptaki mają swoje charakterystyczne upierzenia, które mogą być na skrzydłach pokazane. Inne będą skrzydła sokoła, inne kruka, inne papugi, a jeszcze inne albatrosa.
Można również spróbować ze skrzydłami nienależącymi do ptaków: skrzydłami nietoperzy, smoków, pterozaurów, a nawet skrzydłami owadów.
To da naszym pegazom coś unikatowego.
Pomysł #4: Klasyka
W sensie, magiczny koń ze skrzydłami służący jako wierzchowiec bohatera. Nic dodać, nic ująć.
Zapewne właśnie tak byście napisali/napisały historię z pegazem.
I to by było na tyle. Mam nadzieję, że ten wpis nauczył was czegoś. Między innymi tego, że to, że robienie czegoś zgodnie ze schematem nie musi być ani dobre, ani złe. Tym bardziej, że pegazy zazwyczaj nie mają zbyt wielkiego znaczenia w historiach (jedynym wyjątkiem tu przedstawionych jest chyba MLP), więc ich schematyczność nie jest tak bardzo szkodliwa.
Piszesz o koniu ze skrzydłami? Oczywiście, że będzie scena latania na nim!
Co nie znaczy, że nie można trochę dodać czegoś ciekawego, by pegazy stały się bardziej unikatowe.
Napiszcie w komentarzach, czy się wam to podobało.
Do przeczytania!
- https://mtg.fandom.com/wiki/Pegasus
- https://en.wikipedia.org/wiki/Pegasus
- https://forgottenrealms.fandom.com/wiki/Pegasus
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_horses_in_mythology_and_folklore
- https://en.wikipedia.org/wiki/Tianma
- https://en.wikipedia.org/wiki/Qianlima
- https://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/Pegasus
Komentarze
Prześlij komentarz